Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi bunu 29 Ocak 1923’te yazıyor: Paşa Hazretleri validesinin kabri önünde büyük bir dindarâne huşu ve ulvi olduğu kadar metin bir üzüntüyle bir müddet sessiz ve suskun durmuşlar ve merhumenin ruhuna Fatiha okuduktan ve hazır bulunanlara hitaben hasbıhalden ve hatıraları canlandırdıktan sonra şu sözleri söylemişlerdir: “HAYATA İLK ADIMI ZİNDANDA ATTIM!”Zavallı validem bütün millet için mefkûre olan İzmir’in mukaddes topraklarına vücudunu vermiş bulunuyor Arkadaşlar ölüm yaratılışın en tabii bir kanunudur Fakat böyle olmakla beraber bazen ne hazin tecelliler arz eder Burada yatan validem zulmün cebrin bütün milleti felaket uçurumuna götüren keyfi bir idarenin kurbanı olmuştur Bunu izah etmek için müsaade buyurursanız ıstıraplı hayatının bariz birkaç noktasını arz edeyim Abdülhamit devrinde idi 320 (1905) tarihinde mektepten henüz erkânıharp yüzbaşısı olarak çıkmıştım Hayata ilk adımı atıyordum Fakat bu adım hayata değil zindana tesadüf etti “BİR GÜN BENİ ALDILAR” Hakikaten bir gün beni aldılar ve müstebit (despot) idarenin zindanlarına koydular Orada aylarca kaldım Validem bundan ancak hapishaneden çıktıktan sonra haberdar olabildi Ve derhal beni görmeye koştu İstanbul’a geldi Fakat orada kendisiyle ancak üç-beş gün görüşmek nasip oldu Çünkü tekrar müstebit (despot) idarenin hafiyeleri casusları cellatları ikametgâhımızı sarmış ve beni alıp götürmüşlerdi Validem ağlayarak arkamdan takip ediyordu Beni sürgün yerime götürecek olan vapura bindirirlerken benimle görüşmekten men edilmiş olan validem gözyaşlarıyla Sirkeci rıhtımında elemler ve kederler içinde terk edilmiş bulunuyordu Sürgün yerinde geçirdiğim mücadeleler onun hayatını ıstıraplar ve gözyaşları içinde geçirtmiştir “İKAMETGÂHI BİN TÜRLÜ SEBEP VE VESİLELERLE BASILIRDI” Bir başka nokta daha: Mütareke zamanında Anadolu’ya geçtiğim vakit validemi mustarip bir halde İstanbul’da terke mecbur olmuştum Yanımda kendisinin refakatime verdiği bir adamım vardı Bunu Erzurum’dan İstanbul’a gönderdiğim zaman validem bu adamın yalnız olarak geldiğinden haberdar olduğu dakikada benim hakkımda halife ve padişah tarafından verilmiş olan idam kararının infaz edildiğini zanneylemiş ve bu zan kendisini felce uğratmıştı Ondan sonra bütün mücadele seneleri onun hayatını elem ıstırap içinde geçirtmişti Padişah ve hükümetinin ve bütün düşmanların daima baskı ve işkencesi altında kalmıştı İkametgâhı bin türlü sebep ve vesilelerle basılır ve aranır kendisi rahatsız edilirdi Validem üç buçuk senelik bütün gece ve gündüzlerini gözyaşları içinde geçirdi Bu gözyaşları ona gözlerini kaybettirdi Nihayet pek yakın zamanda onu İstanbul’dan kurtarabildim Ona kavuşabildim ki o artık maddeten ölmüştü yalnız manen yaşıyordu “VALİDEMİN KABRİ ÖNÜNDE YEMİN EDİYORUM” Validemin kaybından şüphesiz çok üzgünüm Fakat bu üzüntümü gideren ve beni teselli eden bir husus vardır ki o da anamız vatanı mahv ve haraplığa götüren idarenin artık bir daha dönmemek üzere yokluk mezarına götürülmüş olduğunu görmektir Validem bu toprağın altında fakat milli hâkimiyet ilelebet payidar olsun Beni teselli eden en büyük kuvvet budur Evet milli hâkimiyet ilelebet devam edecektir Validemin ruhuna ve bütün ecdat ruhuna ahdetmiş olduğum vicdan yeminimi tekrar edeyim Validemin kabri önünde ve Allah’ın huzurunda yemin ediyorum bu kadar kan dökerek milletin elde ettiği ve sağlamlaştırdığı hâkimiyetin muhafazası ve müdafaası için icap ederse validemin yanına gitmekte asla tereddüt etmeyeceğim Milli hâkimiyet uğrunda canımı vermek benim için vicdan ve namus borcu olsun HULKİ CEVİZOĞLU
Konu: Atatürk "Evlerimizi Basıyorlar." 
C.tesi Haz. 20, 2009 8:01 am
